آداب و رسوم مذهبی نمی تواند
متاثر از فرهنگ بومی نباشد. از همین رو، آداب و رسوم اعیاد دینی و از
جمله جشن های سال نو میلادی و میلاد حضرت عیسی مسیح نیز در جوامع گوناگون
اندکی تفاوت دارند. زیرا در گذر زمان دین و فرهنگ از یکدیگر متاثر می
شوند اما این تاثیر در کلیسای ارمنی و مسیحیان ارمنی پر رنگ تر از دیگر
ملت هاست و این به دلیل ملی بودن کلیسا نزد ارامنه است.
سال نو میلادی و جشن میلاد حضرت مسیح را ارامنه جهان،
مثل فرقه های مختلف، در اصل به یک صورت انجام می دهند. تنها تفاوت در
تاریخ برگزاری ولادت حضرت مسیح است. مسیحیان ارتدکس و کلیساهای ملی و
شرق، بنا بر اعتقادات مسیحیان اولیه، روز ششم ژانویه، و مسیحیان کاتولیک و
پروتستان روز24 دسامبر را به عنوان میلاد آن حضرت تلقی می کنند.
این نه به دلیل اختلاف عقیدتی مذاهب بوده، بلکه صرفا
به این دلیل است که حتی چهار قرن پس از پذیرش مسیحیت، مسیحیان روم باستان
نتوانستند روز 24 دسامبر را که روز ولادت الهه مهر (میترا) بود به
فراموشی بسپارند. بر اساس تصمیمات شورای کلیسائی روم، از آن پس روز 24 و
شب 24 دسامبر را به عنوان میلاد حضرت مسیح پذیرفتند.
درخت کاج
از زمان های بسیار کهن، درخت و گیاه مورد پرستش مردمان
بوده اند. کلیسای ارمنی نیز پس از پذیرش مسیحیت نه تنها عیدی را برای تقدس
گیاه به عنوان جزئی از طبیعت در تقویم کلیسائی قرار داد، بلکه به تقدیس آن
پرداخت. بدین ترتیب هیچ عید و جشنی نمی توانست بدون تبرک گیاه انجام نشود.
اما آغاز تزیین درخت در ایام سال نو میلادی بنا بر
گفته ها و روایات به سال 1605 در آلمان بر می گردد. به روایتی تزئین درخت
کاج به صورت امروزی را برای نخستین بار مارتین لوتر آلمانی باب نمود.
وی عادت داشت، که در شب میلاد حضرت عیسی مسیح، شاخه
های درختان کاج به خانه بیاورد و برای شادمانی کودکان آن را تزئین کند و
همین عادت، بعد ها به یک رسم و آئین عمومی تبدیل شد و در سال 1840 میلادی
مراسم آراستن درخت به انگلستان و سپس به آمریکا وسایر کشورها راه یافت.
با توجه به این که کودکان و بزرگسالان هر دو به یک
اندازه به تزئین درخت کریسمس علاقه دارند، شاید یاد آوری عناصرتشکیل دهنده
تزئینات درخت کاج مفید باشد.
مهم ترین آنها ستاره ای درخشان بر نوک و ستیغ درخت است
که نشانه ولادت و راهنمائی برای یافتن محل ولادت حضرت مسیح را تداعی می
کند. ازدیگر ویژگی های درخت کاج، بابانوئلی است که با کیسه هدایا بردوش
زیر درخت ایستاده است.
اما دیگر اجزای این درخت، تندیس های کوچک فرشته، عصا،
کیسه و جوراب های رنگی، نوارهای رنگی درخشان و نیز ستاره ها، گوی ها، میوه
رنگ شده درخت کاج و چراغ های ریز الوان است که تمامی درخت و اطراف آنرا در
بر می گیرد. هدیه هائی را که برای افراد خانواده و خویشاوندان تهیه شده
نیز زیر درخت می گذارند.
بابانوئل
یکی دیگر از رسوم شب سال نو و میلاد حضرت عیسی، کاقاند پاپا، بابا زمستان و یا همان بابانوئل است.
در پیدایش این پدیده زیبا نیز نظری قطعی وجود ندارد.
برخی از محققین، اصل بابا نوئل را هم به آلمان ویا هلند نسبت می دهند. نام
سانتا کلوز هم که به بابانوئل اطلاق می شود، توسط هلندی ها در امریکا رواج
پیداکرد.
داستان سانتا کلوز که شهرت فراوان دارد، از جوانی
حکایت می کند که در قرن چهارم میلادی می زیسته است. در آن روزگاران
دوشیزگان تنگدست به سبب نداشتن جهیزیه، از رفتن به خانه بخت محروم می شدند.
شبی از شب ها سانتا کلوز، کیسه هائی را که پر از طلا
کرده بود، پنهانی از سوراخ بخاری به خانه دختران دم بخت می ریخت و آنان
هم با استفاده از این هدیه پنهانی جهیزیه مناسبی را برای خود فراهم می
نمودند. از این جهت سانتا کلوز مظهر هدایایی شد که پنهانی و ناگهانی آماده
می شوند.
به جهت این ویژگی است که کودکان علاقه بسیاری به بابا
نوئل دارند. زیرا وقتی صبح کریسمس از خواب بیدار می شوند، هدیه خود را که
بنا به اعتقادشان بابانوئل شب هنگام خواب آورده است، زیر درخت کریسمس و یا
زیر بالش خود پیدا می کنند.
تحویل سال نو که همواره ساعت 12 شب 31 دسامبر هر سال
تحقق می یابد ریشه دینی ندارد، اما به دلیل تقارب دو مناسبت ( 25 دسامبر و
6 ژانویه) با 31 دسامبر این روز نیز جنبه دینی به خود گرفت و بلافاصله پس
از تحویل سال در همه کلیساها مراسم دینی باداراک (قربانی مقدس) و عشاى
ربانی انجام می گیرد و برای تبرک سال نو نیز همان مراسم در روز اول ژانویه
نیز در کلیساها برگزار می شود.
مراسم میلاد حضرت عیسی مسیح، نزد ارامنه شب پنجم
ژانویه و تعمید آن حضرت صبح روز ششم ژانویه در کلیساها با آئین ویژه مذهبی
برگزار می شود. در پایان این مراسم آب در ظرفی بزرگ با روغن مقدس تبرک
داده شده و برای شفای بیماران و همچنین تبرک خانه، بین مومنین حاضر در
کلیسا توزیع می شود.
گرچه همه مسیحیان در باره روز میلاد مسیح با هم توافق ندارند، اما مراسم جشن های آن ها بسیار به هم شبیه است.
